| Havuç
Latince Adı: Daucus sativus (Syn: Daucus carata)
Familya: Apiaceae
Diğer İsimleri: Deber - Deberotu - Hart - Hatılhırtıl - Kedibiciüi - Keçür - Keşür - Kişir - Kalagezen - Kızılot - Piçek -Piçekli - Porçuklu - Pörçüklü - Sarıot - Tepelotu - Yeregeçen - Yerekaçan - Yerkökü - Yerotu
Genel özellikleri:
|
|
İngilizce adı: Carrot
Botanik Bilgisi: Kazık köklü ve iki yıllık bir bitkidir. Dikine çıkan gövdenin boyu 30-100 cm arasındadır. Üstü sert kıllarla örtülü olup çok dallıdır. Yapraklar parçalı, ince, ipliksi ve yumuşaktır. Beyaz çiçekler toplu olarak şemsiye görünümünde olup haziran ekim arası açar. Çiçeklerin ortasında küçük erguvani kırmızı kısırbir çiçek vardır. Çiçekler açıp geçtikten sonra saplar toplanır. Genelde 2.yıl çiçek açar ve tohumları oluşur. Köklerin rengi sarı-turuncu ve çeşitli pembe tonlardadır. Hatay Samandağında koyu vişneçürüğü renkte olanına rastlanmıştır. Havuç tohumları küçük, sarımtrak-kurşuni renkli ve hafif çengellidir.
Ana Vatanı: Yabani olarak Avrupa ve Asya'da yaygın olarak yetişmektedir. Tarımı ise çok eskiden beri yapılmaktadır.
Tarihçe: Oğuz'lar 11.yüzyılda havuca kesür diyorlardı. Havuç adı bu tarihlerde kullanılmaya başlanmış olup14.yüzyıldan itibaren de yaygın olarak kullanılmaya başlanmıştır. Dioskorides plinius daucum adı ile bahsetmekte, yabani havuç kökünün cinsel arzuyu arttırdığını doğum son'unun atımını kolaylaştırdığını, idrar ve gaz söktürdüğünü, çocuklarda mide ve barsak solucanlarında etkili olduğunu yazmıştır. Kroeber ise ilaveten histeri ve ödeme karşı kullanılmayabaşlandığından bahsetmiştir.
Etki ve Kullanım:
Düzenli olarak yendiğinde, sigara içenler dahil, akciğer kanserine yakalanma riskini en aza indirgemektedir.
Sık sık havuç tüketen kişilerde gırtlak, mesane(idrar kesesi), rahmin boyun bölümü, kalın bağırsak,prostat ve yemek borusu kanserlerine yakalanma rizikosunun %50 oranında; menapoz sonrasıgöğüs kanserine yakalanma rizikosunun %20 oranında azaldığı tesbit edilmiştir. Kandaki kolestrol seviyesini yendiği müddetlerde önemli ölçüde düşürür(%20 kadar). Bunun çözünür tip lif kalsiyum pektatmuhtevası ile ilgili olduğu gösterilmiştir. Araştırmacılar kanser riskini düşürmek için günde 12500 IU karoten tüketimi öngörürler ki bu da çiğ bir havuçtan 13500 IU olarak alınabilir.
Havucun menenjit, ansefalit(beyin iltihabı) ve gebelikte fetüse geçerek düşüğe sebep olan listeryaadlı maddenin etkilerini yok ettiği tesbit edilmiştir.
Yüksek oranda lif ihtiva ettiğinden kabızlık çekenlere iyi gelmektedir. Ayrıca diyareye de iyi gelir. Halk arasında sindirimi kolaylaştırıcı, gaz söktürücü, idrar arttırıcı, menstrüasyon ayarlayıcı, yanık ve kaşıntıları iyileştirici, kurt düşürücü hatta afrodizyak etkileri olduğuna inanılır.
Domatesten sonra en çok A Vitamini ihtiva eden gıdalardan olduğundan gözler için faydalıdır. Ancak yağda çözünen bir vitamin olduğundan havuç suyu içerken bir kaç damlada yağ katmak faydalıdır.Beta karoten, gözlerde, gece körlüğü ve zayıf görüşe karşı koyan visual purple oluşumuna izin verir. Yemek borusu ve mide yanmasına havuç suyu iyi gelmektedir.
Havuç suyu sigara içicileri için aynı zamanda da bir balgam söktürücüdür Alzheimer rahatsızlığınıönlemede %80 den fazla etkisi vardır. Etkiler bir hafta sonra hatırlamanın artması, hızlı düşünme şeklinde kendini gösterir, üç aylık kürler uygulanmalıdır. Aynı şekilde unutkanlığa da çok iyi gelir.
Yan Etkileri: Bilinen bir yan etkisi yoksa da sürekli çok aşırı tüketimin rahatsız edebileceği söylenir.
Tıbbi Bakış Tarzı:
İmmün sistem: Bazı kanser türlerine yakalanma riskleriniazaltır: Mesane, kadınlarda göğüs, rahim boynu, akciğerBazı kanser türlerini önlemeye yardımcı olur: Barsak kanseri (lutein içeriği dolayısı ile), ağız kanseri(karetenoid içermesi yüzünden), boğaz kanseri(karetenoid içermesi yüzünden), mide kanserinintekrarlanma ihtimalini azaltır.
İçerdiği phytoalexin maddesi vasıtasıyla candida albican'ların hücre zarlarına yaptığı zararı engeller.Beyaz kan hücrelerinin sayısını arttırır ve fonksiyonlarını geliştirir.
İskelet-kas sistemi: Havuç suyu romatid artritve romatizmayı iyileştirir.
Folklorik bilgiye göre dermatitleri iyileştirir.
Beta-karotenden dolayı göz enfeksiyonlarını önlemede yardımcı olur.
Havuç yağı saçları forma sokar
Yüksek oranda havuç yemek sedef hastalığının tekrarlanma oranını azaltır. Havuç suyu deri kuruluğunda ve lekelerinde iyi gelir.
Kalp-damar sistemi: Kalp krizi neticesiyle oluşabilecek felç olayını engeller.
Metabolizma: Pektin içeriği dolayısıyla serum kolestrol seviyelerini düşürür. 200 gr. Çiğ havuç yemek serum kolestrol seviyesiniortalama %11 düşürür.
Seksüel sistem: Dişilerde günde 500 gr. ve daha fazla yendiğinde gebelik önleyicidir.
Sindirim sistemi: Sindirim sisteminin sağlıklı çalışmasına yardımcı olur.
Safra akışını teşvik eder.
Daha fazla ve yumuşak dışkı sağlayarak kabızlığın giderilmesine yardımcı olur.
Safra kesesi taşlarını önlemeye yardımcı olur.
Bağırsak parazitlerini önleme ve dışarı atmada yardımcı olur.
Sinir sistemi: İştahı uyarır.
Solunum sistemi: Solunum enfeksiyonlarını engeller.
Boğaz ve bademcik enfeksiyonlarını önlemeye yardımcı olur.
Etkileşmeleri: Asetil kolinin bozunmasından sorumlu asetilkolinester enziminin üretiminiorta derecede engeller.
İçeriği:
Vitaminler: A (8115 IU-11000 IU) - B1(0,06) - B2(0,05) - B3(0,6) - B6(0,15) - C(6-8) - E(0,6) - Folic Acid(7,6mcg.)
Mineraller: Kalsiyum(37) -Sodyum(47) -Potasyum(222) -Kalsiyum Pektat - Magnesyum(23) - Fosfor (36) -Vanadyum(10mcg.)
Kimyasallar: Aminoasitler (1200): Alanine - Aspartic Acid - Arginine(41) - Cystine(29) - Glutathione(75) - Glutamine - Glycine - Histidine - (17) - Isoleucine(46) - Leucine(65) - Lysine(52) - Methionine(10) - Phenylalanine(42Threonine(43) - Tryptophan(10) - Tyrosine(20) - Valine(56
Karbonhidratlar(9,7): Selüloz - Lignin - Pektin - Mannitol - Mannose
Karatoneidler: Alfa-karoten - Beta karoten - Gama karoten - Lutein - Likopen - Xanthophyll
Kinonlar: Koenzim Q10(0,22)
Yararlanılan Kısımları: Kökleri, bitkinin kendi ve tohumu
Kullanma Şekli: İçten ve dıştan
