Lahana Latince Adı: Brassica oleracea capitata Familya: Cruciferae Diğer İsimleri: Baş lahana - Cimete - Dahat - Dal - Dülme - Dürül - Dürülgen - Feren - Gotol - Halaza - Kelem Genel özellikleri:

İngilizce adı: Cabbage, Borecole (Kara lahana)

Botanik Bilgisi: İki veya çok yıllık tüysüz bir bitkidir. Sarı çiçekli, otsu bir bitkidir. Birinci yılda yediğimiz kısımları, ikinci yılda iseçiçek ve tohumları oluşur. Memleketimizde yaygın bir şekilde yetişmektedir. Yapraklarıdamarlı olduğundan içeri doğru büzülerek bir baş oluşturur ki bu yüzden beyaz lahana, baş lahana diye isimlendirilir. Bazen kelle lahana da denir. 5-6 kg kadar olabilir. Orta ve Güneydoğu Anadoluda ekilen Kantar lahana ise 15-30 kg kadar gelebilir. Karadeniz bölgesinin Kara lahanası ise göbekbağlamaz, yaprakları baharlı ve iştah açıcıdır. Bunun dışında antosiyanin verilerek melezlenmiş fazla iri olmayan, sıkı göbekli kırmızı lahana ve yine melezlenmiş tip, yaprak tomurcukları başçıklar şeklinde geliştirilmiş ceviz iriliğinde olan minyatür brüksel lahanası da mevcuttur.
Kokusu-Tadı: Kendine has bir kokusu vardır. Suyunun tadı yavandır.
Ana Vatanı: Batı Akdeniz kıyıları - Atlas Okyanusu Manş kıyıları
Tarihçe: İ.Ö 4-5. yüzyıldaYunanlıların bitkiyi tanıdıkları bilinmektedir. Theophrast bitkinin 3 cinsinden söz etmektedir. Romalılar İ.Ö 2. yüzyılda bitkiye çok nönem vermişler, hem sağlık açısından hem de yiyecek olarak bolca kullanmışlardır. Dioskorides ve Plinus lahanayı olağan üstü bir bitki olarak kabul etmekte ve hastalıklara karşı hemen hemen bu günkü anlayışa yakın kullanmaktaydılar. 19. asırda tıbbi değeri unutulmaya başlanmışsa da bugün yeniden değeri ortaya çıkmaya başlamıştır.

Etki ve Kullanım:
Yumuşatıcı ve hazmettirici özellikleri vardır.

Dekoksiyon halinde balgam söktürücüdür

Kırmızı lahana yapraklarının öz suyu ile elde edilen şurup, öksürük ve bronşite iyi gelir.

Alkolün zararlı etkilerinive sarhoşluk etkilerini giderir.

Haricen iyi bir yara iyileştiricisi ve ağrı kesicidir.

Romatizma ve nikris ağrıları için de dışarıdan ütü ile ısıtılıp yumuşatılmış yaprakları ağrıyan bölgelere sararak faydalanılmaktadır.

Lahana tohumudahilen kurt düşürücü ve idrar söktürücü olarak kullanılır.

Yine lahana tohumlarının afrodizyak olduğu söylenilmektedir.

İçerdiği kimyasallar nedeniyle bedeninhastalıklara karşı direncini arttırır. Lahanayı çok tüketen kişilerde mide, kalın barsak, akciğer ve deri kanserlerine pek seyrek rastlanmaktadır.

Preslenerek elde edilen lahana suyu mide ülserlerine çok iyi gelir.

Beyaz lahana yağda çözünen toksinlerin, biyotransformasyon mekanizmasını uyararak onların sudaçözünür hale getirilerek vücuttan atılmasına yardım eden iyi bir toksin temizleyicidir.

Kan dolaşımını arttırarak cilt yüzeyinde çatlamış kılcal damarlarınonarılmasını sağlayarak hem oluşan acı ve ağrılardan kurtulmamızı hem de cildin güzelleşmesinisağlar. Aynı şekilde selülitlerinönlenmesi ve iyileşmesine de yardım eder.

Hormon dengelemesi yaparak meme ve prostat kanserlerinde östrojen ve testosteron reseptörlerini azaltarak faydalı olur.

Ayrıca kaynatılarak içilen suyunun zayıflatıcıetkisi de vardır.

Yaralı ve şiş ayaklarayapraklar ezilerek sarılırsa çok yarararı olur. 2-3 hafta devam edilmelidir.

 

Yan Etkileri:

 

Nadiren gazyapabilir. Bu da iyi pişirmemekten kaynaklanır. Bu durumda yemekten sonra rezene, kimyon, papatya gibi bir gaz giderici çay içilebilir.

Lahanatüm turpgillerde olduğu gibi çok tüketildiğinde,yani haftada 2-3 defadan fazla yiyen kimselerde iyot emilimini azalttığındanbu kişilerin iyotlu tuz veya besin almaları gerekir.

 

Tıbbi Bakış Tarzı:

 

Anti-toksikliği: X ışınlarınınzararlı toksik etkilerinden korur.

Deri: Yanıkların üzerine bandaj yapıldığında iyileşmeye faydalıdır.

Temizlenip, yıkanıp kurutulmuş dış yaprakları ezilerek yara üzerine konulduğunda ve günde bir kaç kere yenilendiğinde deri ülserlerine iyi gelir.

İmmün sistem: Antibody üretimini uyarır.

Kanserinbir çok formunu önlemeye yardımcı olur.

Indole-3-Carbinol içeriği nedeniyle göğüs kanserine karşı korur.

Isothiocyanate'lar içeriği nedeniyle barsak kanserine karşı korur.

Karaciğer kanserini önlemeye yardımcı olur.

Akciğer kanserini önlemeye yardımcı olur.

Indole-3-Carbinol içeriği nedeniyle yumurtalık kanserine karşı korur.

Yine Indole-3-Carbinol içeriği nedeniyle haftada en az üç kere yemek kaydı ileyemeyenlere göre yaklaşık % 50 oranında daha fazla prostat kanseri riskini azaltır.

Metabolizma: Toplam serum kolestrol seviyesini düşürmeyeyardım eder.

Sindirim sistemi: Sülfür içeriği nedeniyle safrayı uyararak safra akışınıarttırır.

Öz suyu kabızlığıgiderir.

Öz suyu yüksek glutamine içeriği nedeniyle gastrit iyileştirmede faydalıdır.

Modern herbalistlere göre öz suyu mide ekşimesine iyi gelir.

Öz suyu barsaklarıtemizler.

Öz suyu peptik ülseriiyileştirmede çok etkindir. Genellik 7 günlük bir periyot yeterlidir.

Öz suyu Jejunal ülseriiyileştirmede çok etkindir.

Öz suyu gastrik ülseriiyileştirmeyi hızlandırır.

Solunum sistemi: Folklorik bilgilere göre, ezilmiş lahana yaprakları göz üstüne bandaj yapılırsa, sinüziti iyileştir.

 

İçeriği:

 

Vitaminler: A - B6 - C - E - K -Folik asit

Mineraller: Flor - İyot - Kalsiyum(49) - Klor -Potasyum - Silikon - Sülfür - Vanadyum(0,01)

Kimyasallar: Amino asitler(1400): Arginin(105) -Cystine(28) -Histidin(25) - Isoleucine(40) - Leucine(57

Lysine(66) -Methionine(13) -Phenylalanine(30) -Tryptophan(11) -Threonine(39)

Tyrosine(30) -Valine(43)

Auxin'ler: Indole'ler: Indole-3-Carbinol

Bioflavonoidler: Anthocyanin'ler**

Karbonhidratlar: Pektin - Selülozlar - Hemiselülozlar

Karotenoidler: Alfa-karoten - Lutein

Fenolik asitler: Ferulik asit - Kafeik asit

Proteinler: Kromoproteinler: Klorofiller

Kükürtlü bileşikler: Glükosinolatlar: Dithiolthione'lar - İzotiyosiyanatlar

Diğerleri: İndoller - Kumarinler

**Antosiyaninler sadece kırmızı lahanada bulunur

 

Toplanması: Sonbaharda tarladan kesilerek toplanır. Özel depolarda saklanır.

Saklanması: Doğru depolanırsa 1 yıl taze kalabilir. Biyolojik bir kayba uğramaz.

Yararlanılan Kısımları: Yapraklarından ve yapraklarından preslenen öz suyundan yararlanılır.

Kullanma Şekli: İçten ve dıştan

Hazırlanma Biçimi: Öz su: Yapraklar çabukca yıkanır ve iki bez arasında kurutulup ince şekilde kıyılıp preslenir. Pressuyu her defasında taze sıkılmalıdır. Buzdolabında bekletilmemelidir. Aksi takdirde myrosinaz enzimi faaliyete geçerek kimyasal yapıyı değiştirerek pek çok etken maddeyi bozar.

Çay: 6-7 adet lahana yaprağı hafif ateşte yarım litre suda 10-15 dakika kaynatılıp süzülür ve ilk hafta sabah akşam 1 bardak, 2. hafta 1 bardak, 3.hafta gün aşırı bir bardak, 4. hafta gün aşırı bir bardak, 5.hafta iki gün ara ile bir bardak ve 6. hafta sadece 2 bardak içilerek kür yapılır. İkinci bir kür için 3 hafta ara verilir. Bu kür senede 3-4 kere yapılabilir. Çay her gün taze olarak yapılır